Autor artykułu

Maria Wajda

Redaktorka specjalizująca się w tematyce podatkowo-księgowej. Tworzy treści, które pomagają zrozumieć skomplikowane zagadnienia podatkowe w prosty i przystępny sposób. Jej celem jest dostarczanie praktycznych informacji, które ułatwiają przedsiębiorcom sprawne zarządzanie finansami i obowiązkami podatkowymi.

Mechanizm podzielonej płatności (MPP), znany również jako split payment, to rozwiązanie wprowadzone do polskiego systemu VAT, które ma ograniczać wyłudzenia podatku i zwiększać bezpieczeństwo obrotu gospodarczego. Choć wielu przedsiębiorców nadal postrzega go jako utrudnienie, warto zrozumieć, jak działa w praktyce, kiedy jego stosowanie jest obowiązkowe, a kiedy dobrowolne oraz jakie wiążą się z nim korzyści i zagrożenia. Jeśli prowadzisz firmę i wystawiasz lub opłacasz faktury VAT, zdecydowanie powinieneś znać zasady MPP.

Na czym polega split payment?

Mechanizm podzielonej płatności polega na automatycznym rozdzieleniu płatności za fakturę na dwie części:

• Kwota netto trafia na standardowy rachunek rozliczeniowy sprzedawcy.
• Kwota podatku VAT jest przekazywana na specjalny rachunek VAT, który bank tworzy automatycznie dla każdego przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą.

Jako przedsiębiorca nie masz wpływu na sposób działania tego mechanizmu – to bank realizuje przelew zgodnie z wytycznymi MPP. Rachunek VAT może być używany wyłącznie do określonych celów, takich jak opłacenie podatku VAT, podatków dochodowych, akcyzy czy ceł. Możesz również wnioskować o przeniesienie środków z rachunku VAT na konto firmowe, ale pamiętaj – urząd skarbowy ma aż 60 dni na rozpatrzenie takiego wniosku.

Kto musi stosować mechanizm podzielonej płatności?

Od 1 listopada 2019 r. mechanizm podzielonej płatności jest obowiązkowy, jeśli spełnione są łącznie trzy warunki:

1. Faktura dotyczy towarów lub usług z załącznika nr 15 do ustawy o VAT (tzw. towary i usługi wrażliwe, czyli m.in. stal, elektronika, paliwa, usługi budowlane, części samochodowe, odpady).
2. Kwota brutto faktury wynosi co najmniej 15 000 zł.
3. Transakcja odbywa się między przedsiębiorcami, czyli jest to klasyczna transakcja B2B.

Jeśli prowadzisz działalność w branży budowlanej, elektronicznej lub handlu stalą – prawdopodobnie spotykasz się z obowiązkowym MPP dość często. W takiej sytuacji musisz zastosować split payment, a Twoja faktura powinna zawierać adnotację: „mechanizm podzielonej płatności”.

Zobacz również poniższe nagranie Limit płatności gotówką a mechanizm podzielonej płatności.

Jakie towary lub usługi są objęte obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności?

Jak wspominałam wyżej towary i usługi objęte obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności (MPP) są szczegółowo wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Są to produkty i usługi uznawane za „wrażliwe” ze względu na ryzyko oszustw podatkowych. Oto najważniejsze kategorie:

Towary objęte MPP

• Paliwa – zarówno kopalne, jak i alternatywne.
• Stal i wyroby stalowe – obejmuje różne rodzaje stali oraz produkty z niej wykonane.
• Metale szlachetne i nieszlachetne – złoto, srebro, miedź, aluminium.
• Złom i odpady – w tym surowce wtórne.
• Tworzywa sztuczne – płyty, folie, arkusze z tworzyw sztucznych.
• Elektronika – tablety, smartfony, konsole, komputery, telewizory, aparaty fotograficzne.
• Części do pojazdów silnikowych – akcesoria samochodowe oraz części do maszyn silnikowych.
• Węgiel i produkty węglowe – w tym produkty z niego wytwarzane.
• Maszyny i urządzenia elektryczne – wraz z częściami i akcesoriami.

Usługi objęte MPP

1. Usługi budowlane – obejmujące szeroki zakres prac budowlanych.
2. Usługi jubilerskie – związane z wyrobami ze złota i srebra.

Kiedy warto stosować split payment dobrowolnie?

Nie każda transakcja podlega obowiązkowi MPP, ale możesz zdecydować się na jego dobrowolne zastosowanie. W wielu przypadkach to rozsądny ruch – zwłaszcza jeśli:

• nawiązujesz współpracę z nowym kontrahentem i chcesz zabezpieczyć się przed jego nierzetelnością,
• realizujesz transakcje o dużej wartości i chcesz ograniczyć ryzyko odpowiedzialności solidarnej,
• działasz w branży, która znajduje się pod szczególnym nadzorem fiskusa (np. elektronika, budownictwo),
• chcesz wzmocnić wizerunek rzetelnego podatnika – dobrowolne MPP może Ci pomóc w kontaktach z dużymi firmami, instytucjami, a także podczas kontroli podatkowej.

Jeśli jesteś ostrożny i dbasz o bezpieczeństwo podatkowe swojej firmy – stosowanie split paymentu z własnej inicjatywy może się po prostu opłacać.

Jak wykonać przelew split payment?

Przelewu MPP dokonuje się wyłącznie za pomocą dedykowanego formularza przelewu w bankowości elektronicznej. Przy zlecaniu płatności należy podać:

• numer faktury,
• NIP i rachunek bankowy sprzedawcy wskazany na fakturze,
• kwotę VAT,
• kwotę brutto.

W efekcie bank automatycznie rozdzieli środki:

• kwota netto trafi na rachunek główny dostawcy,
• kwota VAT – na jego rachunek VAT.

Uwaga: split payment dotyczy tylko płatności w złotówkach, realizowanych między rachunkami w polskich bankach (w systemie Elixir). Jeśli współpracujesz z kontrahentami zagranicznymi – ten mechanizm nie będzie miał zastosowania.

Jak korzystać ze środków na rachunku VAT?

Jako przedsiębiorca nie masz pełnej swobody w dysponowaniu środkami zgromadzonymi na rachunku VAT. Możesz je wykorzystać tylko na określone cele:

• zapłatę VAT do urzędu skarbowego,
• zapłatę VAT z faktury od innego kontrahenta (jeśli on również ma rachunek VAT),
• zapłatę PIT, CIT, akcyzy,
• zapłatę składek ZUS,
• opłaty celne.

To oznacza, że środki na rachunku VAT nie przepadają, ale są zamrożone na potrzeby fiskalne. Jeśli zależy Ci na ich odzyskaniu, możesz złożyć wniosek o ich przeniesienie na rachunek bieżący. Pamiętaj jednak – urząd ma 60 dni na decyzję, więc nie planuj w oparciu o te środki bieżących wydatków.

Co grozi za brak zastosowania split payment?

W przypadku obowiązkowego MPP, brak zastosowania mechanizmu może skutkować:

• sankcjami VAT – dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty VAT z faktury (a w przypadku złośliwego lub powtarzającego się naruszenia – nawet 100%),
• odpowiedzialnością solidarną nabywcy za niezapłacony VAT dostawcy,
• karą pieniężną z kodeksu karnego skarbowego (do 720 stawek dziennych).

Dlatego w przypadku faktur objętych obowiązkowym MPP, warto zachować szczególną ostrożność – brak zastosowania split payment to realne ryzyko finansowe.

Jakie są korzyści ze stosowania split payment?

Mimo pewnych niedogodności, split payment niesie też wymierne korzyści. Jeśli zdecydujesz się na jego stosowanie, możesz zyskać:

• ochronę przed odpowiedzialnością solidarną – urząd nie obciąży Cię za cudzy VAT, jeśli zapłaciłeś z użyciem MPP,
• brak sankcji VAT – split payment działa jak tarcza podatkowa,
• mniejsze ryzyko kontroli – MPP jest traktowany jako przejaw dochowania należytej staranności,
• korzystniejsze warunki przy korektach zaległości – w niektórych przypadkach możesz uniknąć odsetek,
• lepsze warunki współpracy – niektórzy kontrahenci oferują rabaty za płatności w MPP.

Jeśli zależy Ci na stabilności i bezpieczeństwie podatkowym, to narzędzie może być Twoim sprzymierzeńcem – wystarczy, że dobrze je zrozumiesz.

Przedłużenie obowiązywania MPP

W lutym 2025 roku Rada Unii Europejskiej zatwierdziła przedłużenie stosowania mechanizmu podzielonej płatności w Polsce do 29 lutego 2028 roku. Decyzja ta podkreśla skuteczność narzędzia w walce z oszustwami podatkowymi i jego znaczenie dla bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

Podsumowanie

Mechanizm podzielonej płatności (MPP) to istotny element systemu VAT, z którym powinien zaznajomić się każdy przedsiębiorca. W przypadku obowiązkowych transakcji należy stosować go bezwzględnie, aby uniknąć poważnych sankcji. Dobrowolne użycie split payment może natomiast pełnić funkcję zabezpieczającą i budować wizerunek rzetelnego podatnika.

Jeśli masz wątpliwości, kiedy i jak stosować split payment, jak wykonać przelew lub jak zaplanować płynność finansową z uwzględnieniem środków na rachunku VAT – skontaktuj się z naszym biurem rachunkowym. Pomożemy Ci bezpiecznie i bezproblemowo prowadzić rozliczenia VAT.