Decyzja o założeniu własnej działalności prawdopodobnie będzie jedną z najważniejszych, jakie podejmiesz w swojej zawodowej karierze. Jeśli rzeczywiście się na to zdecydujesz, czeka Cię wiele formalności. Przede wszystkim — wybór formy prawnej działalności. Od tego, czy poprowadzisz swoją firmę w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, czy może utworzysz spółkę z o.o., zależeć będzie sposób prowadzenia księgowości, forma rozliczania podatków oraz ciężar spoczywającej na Tobie odpowiedzialności prawnej. Dowiedz się, jakie zalety oraz wady mają obie formy działalności — i odpowiedz sobie na pytanie „JDG czy spółka”!

Jednoosobowa działalność gospodarcza — co to jest?

Jednoosobowa działalność gospodarcza (o której w skrócie będziemy mówić jako JDG) jest najprostszą formą zorganizowanej działalności zarobkowej, wykonywanej w sposób ciągły oraz, co kluczowe, we własnym imieniu. To nie przypadek, że w nazwie każdej JDG musi obowiązkowo znaleźć się imię i nazwisko jej założyciela. Odpowiadając krótko na pytanie co to jest JDG? — w świetle prawa jednoosobową działalnością gospodarczą jesteś… Ty. 

Prowadząc JDG masz pełne prawo realizowania własnych pomysłów biznesowych — pod tym względem nie różnisz się niczym od spółek prawa handlowego (na przykład tych z ograniczoną odpowiedzialnością). Zyskujesz możliwość ubiegania się o państwowe dofinansowania i unijne dotacje; możesz w pełni korzystać z kierowanych do firm usług finansowych, a także — co najważniejsze — przysługuje Ci prawo wyboru najkorzystniejszej dla siebie formy opodatkowania: podatku liniowego o stawce 19%, opodatkowania na zasadach ogólnych (czyli na stawce 12% dla dochodów poniżej 120 000 zł i 32% dla dochodów powyżej tej kwoty) lub ryczałtu.

Jak już wspomnieliśmy — JDG tworzysz Ty sam. Co za tym idzie, na Tobie spoczywa także pełna odpowiedzialność finansowa i prawna za prowadzoną działalność. Z jednej strony — masz pełną swobodę rozporządzania firmowym kapitałem (który jest tożsamy z Twoim osobistym!), a z drugiej — ewentualni wierzyciele będą mogli dochodzić swoich praw bezpośrednio z Twojego majątku. 

Zalety i wady prowadzenia jednoosobowej działalności

Omawianie plusów i minusów związanych z założeniem JDG warto zacząć, paradoksalnie, od… wad. O pierwszej z nich już wspomnieliśmy — firma prowadzona w takiej formie jest nierozerwalnie związana z Tobą. Ewentualne problemy finansowe lub prawne Twojej działalności automatycznie „przejdą” na Ciebie i Twój kapitał. 

Drugą wadą związaną z formą jednoosobowej działalności jest konieczność odprowadzania składek na ZUS. Trzeba jednak zaznaczyć, że początkującym przedsiębiorcom przysługuje szereg preferencji:

• „ulga na start” — przez pierwsze pół roku prowadzenia działalności opłacasz jedynie składkę zdrowotną;
• mały ZUS — przez 24 miesiące prowadzenia JDG możesz opłacać składki według preferencyjnych stawek — w 2024 roku ma to być 405,41 zł;
• mały ZUS Plus — pozwalający opłacać stawkę małego ZUS-u przez kolejne trzy lata — pod warunkiem że przychody z Twojej działalności w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczyły 120 000 zł.

Powiedzieliśmy o wadach — plusów prowadzenia jednoosobowej działalności jest jednak trochę więcej. Warto wśród nich wymienić:

• uproszczony proces zakładania działalności, który nie wiąże się z żadnymi kosztami — wystarczy złożyć wpis do CEIDG, zgłosić się jako podatnik do ZUS-u i, ewentualnie, do Urzędu Skarbowego jako podatnik VAT. Cały proces można bezproblemowo przejść online, w ciągu jednego dnia;
• pełną elastyczność co do ewentualnego zawieszenia lub likwidacji działalności;
• swobodę wyboru formy opodatkowania — co, naturalnie, umożliwia optymalizację podatkową;
• ograniczone (w porównaniu do spółek prawa handlowego) obowiązki sprawozdawcze — księgowość dla jednoosobowej działalności gospodarczej może być prowadzona na podstawie ewidencji przychodów lub Księgi Przychodów i Rozchodów — to tak zwana „mała księgowość”, znacznie prostsza i tańsza w prowadzeniu od opartej na księgach rachunkowych „pełnej księgowości”. Wielu przedsiębiorców (np. z branży IT) decyduje się w takim przypadku na księgowość online.

Czym jest spółka z o.o.?

Spółka z o.o. to oczywiście skrót od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jest to zdecydowanie najczęściej wybierana forma prowadzenia działalności opartej o Kodeks spółek handlowych (ważne — jego zasady nie obejmują JDG!). Spółka z o.o. zakładana jest przez wspólników, którzy w przeciwieństwie do np. działalności jednoosobowej nie ponoszą bezpośredniej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Dlaczego?

Otóż wraz z momentem rejestracji spółki z o.o. działalność zyskuje osobowość prawną — co oznacza, że może m.in. wchodzić w umowy z innymi osobami prawnymi oraz rozporządzać własnym majątkiem (utworzonym z wkładu wspólników). Jako osobny byt prawny spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sama odpowiada więc także za swoje zobowiązania.

W tym momencie możesz zadać sobie pytanie „Spółka? Czy jednoosobowa działalność jest  w takiej formie tak naprawdę możliwa?”. Rzeczywiście, gdy słyszymy o spółkach, najczęściej na myśl przychodzą nam wielkie firmy założone przez grupę wspólników, z wysokim kapitałem zakładowym i posiadające swój zarząd (a nawet i radę nadzorczą). Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby spółkę z o.o. założyć w pojedynkę. 

Jeśli się na to zdecydujesz, będziesz jedynym członkiem (i prezesem!) zarządu spółki, powołanym na to stanowisko przez zgromadzenie wspólników… w którym udział bierzesz wyłącznie Ty.  Co ważne, założenie spółki z o.o. w Polsce nie wymaga także wysokiego wkładu — jest to zaledwie 5000 zł, czyli kwota, którą zawsze warto mieć na start działalności. Niezależnie czy jest to spółka, czy JDG.

Spółka z o.o. — wady i zalety

Szukając odpowiedzi na pytanie „spółka czy jednoosobowa działalność” musimy przyjrzeć się, ponownie, zarówno zaletom, jak i wadom spółek z o.o. I znów zaczniemy od tych drugich — bo w biznesie świadomość potencjalnych komplikacji jest najważniejsza.

Pewnym minusem już na etapie formowania spółki może być bardzo sformalizowana procedura jej zakładania. W ostatnich latach co prawda nieco ją uproszczono — przez część procesu można przejść bowiem z pomocą portalu S24, umożliwiającego złożenie umowy spółki online, a następnie wpisanie jej do KRS — ale i tak trwa ona od kilku dni do nawet kilkunastu tygodni. Zwłaszcza że poza rejestracją w KRS-ie należy złożyć także deklarację do Urzędu Skarbowego oraz założyć rachunek bankowy spółki.

Dla wielu przedsiębiorców największym problemem będzie jednak podwójne opodatkowanie dochodów. Należy odliczyć od nich podatek CIT w wysokości 19%, a następnie — jeśli zechcesz zarobione pieniądze wypłacić ze spółki na własny rachunek — opłacić podatek od dywidendy (podziału zysku), również o stawce 19%. Trzeba tu jednak zaznaczyć, że tzw. mali podatnicy — czyli spółki, które nie przekraczają przychodu 2 mln euro rocznie — są objęci preferencyjną stawką CIT, wynoszącą zaledwie 9%. 

A co z księgowością? O ile w przypadku JDG możesz skorzystać z przywileju „małej księgowości”, tak jako założyciel spółki z o.o. nie masz wyboru — musisz prowadzić pełne księgi rachunkowe. Jednak nie musi być to problemem! Z zasady — im precyzyjniej kontrolujesz przepływy pieniężne związane ze swoją działalnością, tym większe masz możliwości ich optymalizacji. Jeżeli skorzystasz przy tym z pomocy zaufanego biura rachunkowego, świadczącego usługi księgowe — na „pełnej księgowości” możesz wręcz zyskać!

Jeżeli chodzi o zalety — jest kilka powodów, dla których warto przynajmniej zastanowić się nad wyborem formy spółki z o.o.:

• ograniczona odpowiedzialność za zobowiązania — czyli to, co odróżnia spółki z o.o. od innych form działalności. W przypadku problemów finansowych spółki jej założyciel ryzykuje jedynie stratą kapitału zakładowego — Twój majątek prywatny jest więc bezpieczny;
• możliwość uniknięcia składek ZUS — wspólnicy spółki z o.o. nie podlegają, zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowym składkom na ZUS. Uwaga — nie dotyczy to spółek jednoosobowych!
• szersze pole do rozwoju działalności — forma prawna spółki ułatwia m.in. pozyskiwanie inwestorów, którzy w zamian za udziały w działalności wniosą do niej swój kapitał; spółka z o.o. wielu osobom kojarzy się także z „poważniejszą” działalnością niż JDG;
• możliwość sprzedaży działalności.

Spółka a jednoosobowa działalność — podsumujmy kluczowe różnice

A zatem wiesz już, co to jest JDG i czym różni się od działalności z ograniczoną odpowiedzialnością. Spróbujmy więc podsumować kwestie, w których te dwie formy prawne różnią się od siebie w największym stopniu — mamy nadzieję, że pomoże to Ci znaleźć odpowiedź na pytanie spółka czy JDG?.

	Jednoosobowa działalność gospodarcza	Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Osobowość prawna	nie posiada, tożsama z prowadzącą ją osobą	posiada pełną osobowość prawną, odrębną od swoich założycieli
Rejestracja	darmowa; możliwa do zrealizowania w ciągu jednego dnia	wiążąca się z wydatkiem kilkuset złotych (+ koszty notarialne); czas realizacji wynosi w praktyce od kilku dni do kilkunastu tygodni
Odpowiedzialność za zobowiązania	spoczywa bezpośrednio na przedsiębiorcy i jego majątku	obarczona jest nią sama spółka i jej kapitał
Podatek dochodowy	podatek PIT — w formie podatku liniowego (19%), ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub według zasad ogólnych (12% do 120 000 zł dochodu + 32% powyżej tej kwoty)	podatek CIT — wg stawki 9% dla spółek o dochodach poniżej 2 mln euro rocznie; dla większych spółek stawka wynosi 19% podatek od dywidendy — przy wypłacie zysków z działalności; stawka wynosi 19%
Składki ZUS	obowiązkowe — przysługuje szereg preferencji	nieobowiązkowe — jeśli spółka posiada co najmniej dwóch wspólników obowiązkowe — jeśli jest to spółka jednoosobowa; brak możliwości skorzystania z preferencyjnych stawek ZUS
Księgowość	uproszczona, w postaci ewidencji przychodów lub KPiR	pełna — obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych