Pewnie zdajesz sobie sprawę z tego, że wszystkie ulgi podatkowe mają na celu nie tylko ułatwić życie podatnikom, ale także — zachęcić ich do określonych (i pożądanych społecznie) działań. Jedną z najczęściej w ostatnich latach omawianych jest ulga IP Box — przysługująca przedsiębiorcom, którzy prowadzą innowacyjną działalność gospodarczą. Kto może z niej skorzystać? Jak ją rozliczyć? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz poniżej.
Ulga IP Box to wprowadzony w 2019 roku podatek od dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej — pozwalający rozliczyć wybrane dochody według preferencyjnej, 5-procentowej stawki podatkowej. Przewidziany on został dla „innowacyjnych podatników” — czyli przedsiębiorców prowadzących działalność badawczo-rozwojową, uczestniczących w rynku nowych technologii i wdrażających innowacyjne rozwiązania. Preferencyjna stawka ma zachęcić ich przede wszystkim do rozwoju swojej działalności — ale także do skorzystania z ochrony prawnej swoich prac (np. według prawa patentowego) i ich dalszej komercjalizacji.
Rozwiązania podobne do IP Box już od lat z powodzeniem funkcjonują w wielu krajach UE — na przykład we Francji, Holandii czy Szwecji.
Do skorzystania z ulgi IP Box uprawnieni są wszyscy przedsiębiorcy, którzy rozliczają się z fiskusem na zasadach ogólnych (12/32-procentowy PIT), według stawki podatku liniowego (19-procentowy PIT) lub w formie podatku CIT. W ramach IP Box podatek preferencyjny (5%) zastępuje wymienione stawki — oczywiście wyłącznie przy rozliczeniu dochodów z kwalifikowanych IP (co się do nich zalicza, wyjaśnimy w dalszej części artykułu). Z IP Box nie skorzystają za to przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Czy forma prawna prowadzonej działalności ma znaczenie? Odpowiedź brzmi — nie. Innowacje technologiczne nie ograniczają się przecież wyłącznie do wielkich spółek z dużym kapitałem — z „ulgi na innowacje” możesz skorzystać zarówno prowadząc spółkę kapitałową, jak i jednoosobową działalność gospodarczą, na przykład jako programista.
Aby jednak uzyskać ulgę w praktyce, trzeba spełnić szereg wymogów:
Warto zaznaczyć, że z prawa do ulgi IP Box może skorzystać nie tylko przedsiębiorca, który jest twórcą danego IP (na przykład programu komputerowego) — ale także ten, kto wejdzie w posiadanie innego IP i zechce je rozwijać w ramach własnej działalności.
W tym momencie musimy wyjaśnić, czym, w świetle prawa, właściwie jest działalność badawczo-rozwojowa oraz kwalifikowane IP. Zacznijmy od pierwszego z tych pojęć.
Działalnością badawczo-rozwojową można nazwać działalność, która polega przede wszystkim na prowadzeniu prac rozwojowych lub badań naukowych w celu poszerzenia zasobów wiedzy i wykorzystania jej do rozwijania innowacyjnych rozwiązań w ramach prowadzonej działalności. Często mówi się o niej jako R&D (research & development).
Przykładami takiej działalności może być: praca nad prototypami produktów technologicznych, testowanie nowych rozwiązań cyfrowych czy prowadzenie badań pilotażowych, mogących wpłynąć pozytywnie na wartość i funkcjonalność produktu (na przykład oprogramowania komputerowego). Słowem-kluczem jest tu innowacyjność.
Żeby dana działalność mogła rzeczywiście zostać uznana za badawczo-rozwojową i, tym samym, podlegającą preferencyjnej stawce IP Box, musi być ona systematyczna — przygotowanie jednego prototypu dosyć prostego programu raczej nie wystarczy — i nakierowana na tworzenie nowych zastosowań rozwijanej technologii. Ulga IP Box nie ma przecież na celu zachęcać przedsiębiorców do „odkrywania koła na nowo”.
O tym, które IP — czyli prawa własności intelektualnej — podlegają preferencyjnej stawce podatku w ramach ulgi IP Box przeczytamy w odpowiednich ustawach o PIT i CIT. Na liście znajdują się:
Większość z powyższych praw jest nadawana przez Urząd Patentowy — oczywiście, po przeprowadzeniu merytorycznej kontroli.
Ochrona patentowa danej własności intelektualnej nie tylko potwierdza jej autorstwo, ale także świadczy o jej oryginalności — i jest dobrą przesłanką do uznania jej za innowacyjną. Jeżeli chcesz ubiegać się o ulgę IP Box, będzie to kluczowa kwestia.
A co, gdy prawo patentowe Twojej własności wygaśnie? Zgodnie z założeniami IP Box podatek preferencyjny przestanie Ci wtedy, niestety, przysługiwać.
Pewnym wyjątkiem są prawa dotyczące oprogramowania komputerowego oraz układów scalonych. W tych przypadkach nie będą sprawdzane pod kątem treści w procesie rejestracji lub zgłoszenia przed Urzędem Patentowym. Wystarczy, że spełniają one pewne formalne warunki, aby uzyskać odpowiednie prawa ochronne.
Mówiąc o IP Box objaśnienia wymaga także sama procedura rozliczania podatku według preferencyjnej stawki. Jeżeli planujesz z takiej ulgi skorzystać, powinieneś o niej pomyśleć na wiele miesięcy przed złożeniem zeznania podatkowego.
Prawidłowe rozliczenie podatków zawsze zaczyna się od dobrze poprowadzonej księgowości! Aby móc rzeczywiście skorzystać z „ulgi od innowacji”, należy prowadzić dwie oddzielne formy ewidencji — tę, w której wykażesz wszystkie operacje finansowe związane z działalnością badawczo-rozwojową, wytwarzaniem i rozwijaniem kwalifikowanego IP oraz jego komercjalizacją, oraz tę, w której zawrzesz pozostałe operacje.
Dlaczego jest to tak istotne? Otóż w praktyce rzadko się zdarza, aby wszystkie przychody działalności zbudowanej na rozwoju innowacyjnych rozwiązań podlegały pod IP Box. Podatek ten dotyczy wyłącznie „twórczej” części działalności — przychody, które nie są związane z wytwarzaniem kwalifikowanych praw własności muszą zostać rozliczone według standardowych stawek. Tradycyjnie prowadzona księgowość dla jednoosobowej działalności gospodarczej — nieuwzględniająca tego rozdziału — może pozbawić Cię prawa do skorzystania z ulgi; warto więc, aby Twoimi księgami zajęło się biuro świadczące usługi księgowe właśnie na potrzeby IP Box.
Bardzo ważnym krokiem na drodze do przyznania ulgi jest złożenie do Krajowej Informacji Skarbowej wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej. Jest to swego rodzaju „konsultacja” z dyrektorem KIS — we wniosku należy opisać, czym zajmuje się dane przedsiębiorstwo i poprosić o potwierdzenie, że jego działalność rzeczywiście podlega pod ulgę IP Box. Jeżeli uzyskasz odpowiedź twierdzącą — będziesz mógł ze spokojem zabrać się w przyszłym roku za rozliczenie swoich przychodów według stawki 5%.
Teoretycznie, uzyskanie indywidualnej interpretacji nie jest warunkiem koniecznym do skorzystania z ulgi — natomiast z doświadczenia wiemy, że każdego roku decydują się na to tysiące specjalistów i przedsiębiorców z branży IT. Dlaczego? Ponieważ w razie wątpliwości ze strony Urzędu Skarbowego interpretacja Krajowej Informacji Skarbowej może być dobrym zabezpieczeniem.
Mając w rękach pozytywną interpretację podatkową i prawidłowo prowadzone księgi (programistom polecamy księgowość online!) możesz myśleć już o rozliczaniu swojej działalności na najniższej, 5-procentowej stawce.
Aby prawidłowo rozliczyć się z fiskusem na preferencyjnych warunkach, musisz określić najpierw podstawę opodatkowania — czyli kwotę, z której opłacisz 5-procentowy podatek. W przypadku ulgi IP Box wylicza się ją z prostego wzoru:
D x n
D — dochód z kwalifikowanego IP
n — wskaźnik Nexus
Cała trudność tkwi w tym, aby określić oba czynniki tego wzoru. Wyjaśniamy, jak to zrobić.
Zgodnie z ustawą o PIT oraz analogiczną do niej ustawą o CIT, dochód uzyskany z kwalifikowanego IP stanowi suma:
Jak w każdym innym przypadku, dochód z kwalifikowanego IP jest oczywiście nadwyżką przychodów nad kosztami ich uzyskania. Jeżeli nie uzyskasz dochodu — czyli będziesz „na minusie” — będziesz mógł odliczyć swoją stratę w ciągu następnych 5 lat podatkowych, ale wyłącznie od dochodu związanego z tym samym IP.
Czyli wskaźnik, który — w dużym uproszczeniu — określa stosunek Twojego wkładu w prace nad kwalifikowanym IP do łącznego kosztu wytworzenia IP. Wskaźnik Nexus ma na celu premiowanie tych przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność badawczo-rozwojową w jak największym stopniu we własnym zakresie, a nie — opierając się na pracy i wkładzie finansowym innych.
Do wyliczenia wartości wskaźnika nexus należy posłużyć się wzorem:
n = (a + b) x 1,3 / (a + b + c + d)
a — koszty działalności badawczo-rozwojowej związanej z kwalifikowanym IP;
b — koszty nabycia wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z IP od podmiotu niepowiązanego
c — koszty nabycia wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z IP od podmiotu powiązanego
d — koszty nabycia przez podatnika kwalifikowanego IP
Jak łatwo można wywnioskować — im większą część kosztów wytworzenia IP będą stanowić wydatki na działalność rozwojową prowadzoną „we własnym zakresie”, tym wartość wskaźnika Nexus będzie wyższa. Może ona wynosić od 0 do 1 — wskaźnik Nexus równy 1 oznacza, że cały dochód z kwalifikowanego IP może zostać rozliczony według preferencyjnej stawki. I tak też właśnie jest u zdecydowanej większości programistów korzystających z IP Box.
